Verslagen / Victor Kossakovsky masterclass IDFA
Victor Kossakovsky
Film met je Instinct en Intuïtie
Een scène uit de film Tishe van de Russische filmmaker Victor Kossakovsky: een oude vrouw verzamelt pas gevallen sneeuw op straat en doet het in twee grote boodschappentassen. Later blijkt, zo vertelt de regisseur, dat ze dit deed omdat sneeuw op de eerste dag nog vers en zuiver is, zodat zij het voor haar bloemen thuis kan gebruiken. Kossakovsky laat zien dat je niet de hele wereld hoeft af te reizen om een noodzakelijk, relevant of origineel idee te vinden voor een film. Hij besluit om een documentaire te maken vanuit een raam van zijn huis, hij volgde de reparatiewerkzaamheden in zijn straat gedurende vier jaargetijden. In de Masterclass merkt hij op dat er een universele eenheid zit in een klein onderwerp uit het dagelijks leven, een soort microkosmos, waarin heel veel gebeurt als je maar de ogen hebt om het te willen zien. Prachtige momenten zoals een ruziënd paartje op straat, waarvan het meisje de jongen een klap geeft als hij om een zoen vraagt en ze elkaar later zo stevig omhelzen dat de jongen uiteindelijk in een plas water belandt, in de film begeleid door slapstick-achtige piano muziek. Of het magische moment dat het gaat regenen of sneeuwen, lyrisch door Kossakovsky in beeld gebracht. Angstaanjagend is een scène waarin twee jongens plotseling uit een politiebusje worden gesleurd en met hun eigen broekriem midden op straat worden afgerost.
Maar het meest magnifiek zijn de stoomdampen, die uit oude metalen ronde deksels in de straat komen en onder het licht van de koplampen van de auto’s en de straatlantaarns de hele straat betoveren. Dat is pas film!
Victor Kossakovsky is in Amsterdam om een Masterclass te geven. Hij doet dit aan de hand van tien tips voor beginnende filmmakers. Adviezen als: je hebt je verstand nodig voor en na het draaien, maar niet tijdens het filmen. Gebruik dan je instinct en intuïtie. Houd in de gaten dat de beste film-shots unieke momenten vastleggen die nooit meer op een dergelijke manier gemaakt kunnen worden. De inhoud is belangrijk voor een documentaire, maar perceptie is nog belangrijker. Tenslotte: volg mijn regels niet, maak je eigen regels. Er is altijd iets dat alleen jij kan maken en niemand anders.
Kossakovsky is een goede bekende van het IDFA. In 1993 won hij de Joris Ivens Award en de Publieksprijs voor zijn film Belovy. Tishe! was te hier te zien en werd genomineerd voor de European Film Awards. Vorig jaar maakte hij de korte film Svyato over zijn zoontje van twee, die zichzelf voor het eerst in de spiegel ziet. Kossakovsky merkt op dat de filmindustrie opgroeit, zichzelf dan ontwikkelt om tenslotte in te storten. Zo vindt hij het op zijn zachtst gezegd vreemd dat commissioning editors tegenwoordig belangrijker zijn dan de filmmakers. Hij zegt dat hij zich echt gelukkig voelt als hij een film aan het maken is. Hij werkt in de montage meestal veel langer aan het geluid dan aan het beeld. “In cinema is de combinatie van beeld en geluid cruciaal. De beste films zijn vaak zonder muziek.”
In de IDFA dagkrant zegt Victor Kossakovsky: “ Ik houd ervan bij het maken van een documentaire, om ergens te beginnen en niet te weten wat er gaat gebeuren, dat weet je meestal pas halverwege. Wanneer de dingen op z’n plaats vallen, zoals ze zouden moeten, dan wordt het echt film. Daarna moet je werken met de perceptie wat het publiek heeft van de beelden.” Victor Kossakovsky is nu bezig met een nieuwe film: Crime without Punishment over de veranderingen in zijn woonplaats St Petersburg.
Jaap Mees
fotorechten:IDFA