Het filmfestival in Rotterdam is weer begonnen. Eén van de films die daar draait, is Tiger Eyes van de Nederlandse filmmaker Frank Scheffer. Hij schetst een terugblik op veertig jaar IFFR aan de hand van zes illustere filmmakers die tot de Rotterdamse stal behoren. Scheffer is vooral bekend door zijn documentaires over John Cage, Frank Zappa en Pierre Boulez. De zes filmmakers zijn gekozen door oud festivaldirecteuren; Jim Jarmusch (VS) en Wim Wenders (Duitsland) staan voor het tijdperk Huub Bals, de legendarische oprichter. Marco Muller koos Abbas Kiarostami (Iran), Michael Haneke (Oostenrijk) was de keuze van Emile Fallaux , Simon Field zette Gouden Palm winnaar Apichatpong Weerasethakul (Thailand) in de schijnwerper en Sandra den Hamer koos voor Abderrahmane Sissako uit Mauritanië. Cameron Jamie was de keuze van de huidige festivaldirecteur Rutger Wolfson, maar Jamie trok zich terug uit de film.
Frank Scheffer
Deze documentaire Tiger Eyes herinnert me aan enkele filmparels die ik ontdekte op diverse Internationale filmfestivals. Zoals in 1984 toen het gezellige, maar eivolle LantarenVenster in de Gouvernestraat nog het centrum van het IFFR was, waar de prachtige film De Nachten van de Volle Maan van Eric Rohmer draaide, met de fragiele actrice Pascale Ogier met de grote, melancholieke ogen, die getrouwd is en in een moderne buitenwijk woont, maar een andere vriend heeft in Parijs. Er zit een hele mooie scène in de film als Ogier’s personage ‘s nachts een schilder( of was het een schrijver) ontmoet in een café die de dromen van mensen tekent.
Jim Jarmusch
Een ander hoogtepunt uit hetzelfde festival is Stranger than Paradise van Jim Jarmusch, over een hippe musicus, die plotseling zijn nichtje uit Hongarije op bezoek krijgt. Met magnifieke zwartwit beelden, een heerlijke soundtrack, een minimale stijl en ‘quirky’ humor. Nog een hoogtepunt is de overrompelend mooie en diep ontroerende filmMoeder en Zoon van de Rus Alexandr Sokoerov. Deze film zag ik ooit op het Edinburgh Film Festival. Een zoon past op zijn moeder in haar laatste levensjaren. De poëtische natuurbeelden zijn voor Sokoerov even belangrijk als de mensen in zijn film. Als verdoofd zat ik die middag na afloop in de bus.
En die sublieme film, doet me weer denken aan een dergelijke ervaring op het IFFR na het zien van The Dead van John Huston, naar de verhalen van James Joyce. Over een onbeantwoorde liefde van een jongen voor een vrouw, die zover gaat dat hij sterft uit liefde. In een onvergetelijke slotscène met een hevige sneeuwbui in landelijk Ierland en een voice over die mijmert over de liefde: “It’s better to lose in love than have not loved at all.” Iets van die strekking.
Abderrahmane Sissako
Nog een juweel van een film was Bamako van Abderrahmane Sissako die ik zag op het Rotterdamse festival in 2007. Een èchte ontdekking! Over een in scène gezet proces voor de Afrikaanse bevolking van Mali om de praktijken van de IMF en de Wereldbank aan de kaak te stellen. Met een ijzersterke scène waarin een oude man, die in het begin van het proces niet mag spreken, een vlammend betoog houdt van uit het diepste van zijn binnenste. In het Malinees, zonder ondertitels, maar het gaat door merg en been.
Tenslotte de films van de Finse Pirjo Honkasalo, met name The 3 Rooms of Melancholia. Met zo’n rust, een liefdevol oog en een warm hart gefilmd. (zie mijn column over haar masterclass IDFA 2010.) Een onvergetelijke en hoogst inspirerende ontdekking op het IDFA.
Jaap Mees